کهن الگوها، همان الگوهای باستانی و جهانی از شخصیت و رفتار هستند که در ناخودآگاه جمعی ما ریشه دارند. این الگوها به شدت بر نحوه‌ی درک ما از خود و دیگران، و در نتیجه بر روابط بین‌فردی‌مان تاثیر می‌گذارند.
در اینجا به چندین نقش مهم کهن الگوها در روابط بین فردی اشاره می‌کنیم:
- انتخاب شریک زندگی: اغلب ما ناخودآگاه به دنبال شریک زندگی‌ای هستیم که بتواند کهن الگوی مکمل یا مخالف کهن الگوی خودمان را فعال کند. به عنوان مثال، فردی با کهن الگوی آرتمیس (مستقل و آزادی‌خواه) ممکن است به فردی با کهن الگوی زئوس (قدرتمند و رهبر) جذب شود.
- نقش‌های مکمل: در هر رابطه، افراد نقش‌های خاصی را ایفا می‌کنند. این نقش‌ها اغلب بر اساس کهن الگوهای فعال در آن‌ها شکل می‌گیرند. به عنوان مثال، در یک رابطه، یک نفر ممکن است نقش مادر (دیمیتر) را ایفا کند و دیگری نقش کودک (پرسفون).
- تعارض‌ها: کهن الگوهای متفاوت می‌توانند منجر به تعارض و درگیری در روابط شوند. به عنوان مثال، فردی با کهن الگوی آرس (جنگجو) ممکن است دائماً با فردی با کهن الگوی آتنا (حکیم) درگیر شود.
- دینامیک قدرت: کهن الگوها می‌توانند بر دینامیک قدرت در روابط تاثیر بگذارند. به عنوان مثال، فردی با کهن الگوی زئوس تمایل دارد در رابطه نقش مسلط را ایفا کند.
- رشد شخصی: با شناخت کهن الگوهای خود و شریک زندگیمان، می‌توانیم درک بهتری از دینامیک رابطه خود پیدا کنیم و در نتیجه، روابطمان را بهبود ببخشیم.
برای درک بهتر نقش کهن الگوها در روابط، به مثال‌های زیر توجه کنید:
- رابطه بین فردی با کهن الگوی مادر (دیمیتر): این فرد تمایل دارد از دیگران مراقبت کند و نقش حمایتگر را ایفا کند.
- رابطه بین فردی با کهن الگوی قهرمان (هرکول): این فرد به دنبال چالش‌ها و موفقیت است و تمایل دارد دیگران را رهبری کند.
- رابطه بین فردی با کهن الگوی خردمند پیر (مرلین): این فرد به دنبال دانش و حکمت است و به عنوان مشاور عمل می‌کند.
شناخت کهن الگوها در روابط بین فردی به ما کمک می‌کند تا:
- درک بهتری از خود و دیگران داشته باشیم.
- روابطمان را بهبود بخشیم.
- رشد شخصی خود را تسریع کنیم.
- تعارض‌ها را بهتر مدیریت کنیم.
-
نقش فرافکنی در روابط بین فردی
تا حالا شده به کسی بگی: ‘تو خیلی حسودی!’ در حالی که خودت این حس رو داری؟ این یعنی داری احساساتت رو به اون شخص منتقل می‌کنی، یا به اصطلاح روانشناسی، فرافکنی می‌کنی. فرافکنی یعنی اینکه ویژگی‌های ناخوشایند خودمون رو به جای اینکه باهاشون روبرو بشیم، به دیگران نسبت بدیم.
فرافکنی در روابط بین فردی چه نقشی دارد؟
فرافکنی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روابط بین فردی داشته باشد. برخی از این تأثیرات عبارتند از:
- تخریب اعتماد: وقتی فردی ویژگی‌های منفی خود را به دیگری نسبت می‌دهد، اعتماد بین دو طرف کاهش می‌یابد.
- ایجاد سوءتفاهم: فرافکنی می‌تواند منجر به سوءتفاهم‌های جدی شود. فردی که ویژگی‌های خود را به دیگری نسبت می‌دهد، ممکن است رفتارهای طرف مقابل را به گونه‌ای تفسیر کند که با واقعیت مطابقت نداشته باشد.
- تشدید تعارض: فرافکنی می‌تواند تعارض‌ها را تشدید کند. هنگامی که دو نفر ویژگی‌های منفی خود را به یکدیگر نسبت می‌دهند، یک چرخه معیوب از انتقاد و اتهام ایجاد می‌شود.
- جلوگیری از رشد شخصی: فرافکنی مانع از آن می‌شود که فرد به مشکلات و نقاط ضعف خود پی ببرد و برای تغییر آن‌ها تلاش کند.
مثال‌هایی از فرافکنی در روابط:
- شریک زندگی: فردی که به دلیل ناامنی، خیانت همسرش را تصور می‌کند.
- روابط کاری: مدیری که به دلیل بی‌کفایتی خود، کارمندانش را تنبل و بی‌مسئول می‌داند.
- روابط خانوادگی: والدینی که خشم خود را به دلیل مشکلات شخصی به فرزندشان تخلیه می‌کنند.
- دکتر محمد خرسندی روانکاو
