یکصد سال سفید خوانی در کلاس درس

درباره کتاب یکصد سال سفیدخوانی درکلاس درس

کتاب حاضر، حاصل پژوهش به روی حدود ۱۴۰۰ برگ کتاب درس فارسی است. این کتاب‌ها در مکتب خانه و نخستین مدارس دوره قاجار و مدارس دوره پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی تدریس می‌شده است. از این کتاب‌ها، مولفه‌هایی که هویت ملی کشورمان را شکل می‌دادند استخراج شده و سپس با تحلیل محتوای آنها نشان داده می‌شود در هر دوره نظام حکومتی، دولت‌ها بر کدام وجه از هویت ملی تاکید داشته‌اند، چرا بر وجه خاصی تاکید کرده‌اند و نتیجه این تاکید چه فرجامی درپی داشته است.

سفید خوانی اصطلاحی پرکاربرد در هنر است و اینجا با کمی تسامح برای کاربرد مولفه‌هایی در کتاب درسی به کاربرده شده است که هرگز قصد و غرضشان برای دانش آموزبه روشنی آشکار نمی‌شود و این تأمل کارشناسانه پژوهشگر آگاه است که قصد و نتیجه آن را با دقت درمی‌یابد.

بابایی در فصل نخست کتاب یکصدسال سفیدخوانی درکلاس درس، به تعریف هویت ملی ازدیدگاه اندیشمندان ایرانی و خارجی می‌پردازد و به معرفی مولفه‌های هویت ملی از جمله مولفه‌های اخلاقی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، مذهبی و…می‌پردازد. او می‌گوید: هویت ملی نخ نامریی است که دانه‌های رنگارنگ قومیت‌ها، فرهنگ‌ها، گویش‌ها، مذاهب و باورهای متفاوت را درمحدوده مرزها کنار هم نگه می‌دارد به کشور ایران در مقابل دیگری و غیر، معنا می‌بخشد.

در فصل دوم کتاب، نویسنده نگاهی به احوال سیاسی واجتماعی وفرهنگی و آموزشی هردوره دارد و از وضعیت مکتبخانه‌ها و شرایط دشوار آغاز به کار مدارس درایران سخن می‌گوید و بیان این موضوع که ضرورت توسعه وحفظ و دفاع از مرزها تاچه حد بر توجه وگسترش سواد آموزی و تألیف کتاب‌های یکپارچه درسی درسراسر کشور موثر بوده است.

بابایی درفصل سوم از کتاب یکصدسال سفیدخوانی درکلاس درس، به تحلیل آماری و محتوایی متون کتاب‌ها می‌پردازد تا نشان دهد فراوانی کاربرد هرنوع از مولفه‌های هویت‌ساز، ناشی از چه شرایط سیاسی و اجتماعی بوده است و تاکید برآنها درسال‌های بعد، چه نتایجی درپی داشته است. همچنانکه بی‌توجهی به برخی مولفه‌ها نیز خسارات جبران ناپذیری برای مملکت درپی داشته است. همچنین دراین فصل نشان داده می‌شود چگونه مولفان کتابهای درسی از طریق انتخاب متن خاصی از ادب فارسی بر مولفه‌ای خاص از هویت ملی تاکید می‌کنند که در جهت اهداف نظام حاکم است.

در بخشی از فصل سوم از کتاب یکصدسال سفید خوانی درکلاس درس، نویسنده به تحلیل و بررسی تصویرگری کتاب‌های درسی دوره‌های مورد نظر نیز پرداخته است و از علل فرازو فرودهای این هنر در کتاب‌های درسی گفته است. در فصل چهارم و پایانی کتاب نیز تحلیل جامعی از یافته‌های پژوهش ارايه می‌شود.

این کتاب پیوست مفصلی هم دارد که به معرفی برخی کتاب‌های درسی مکتب خانه‌ای، سازندگان و مروجان نخستین مدارس مرد وزن، مسلمان و زرتشتی، ایرانی وخارجی درتهران و سایر شهرهای ایران می‌پردازد که به تنهایی خواندنی و دارای نکات تازه و ارزنده است.